SÛRE HAKKINDA ÖZET BİLGİ
Mümtehine Sûresi, Medine-i Münevvere’de nazıl olmuştur... Tüm sûreler itibarıyla 92. veya 111. sırada nazıl olduğu rivayet edilir... 13 ayetttir... Sûre’nin adı, “Mümtehine” (imtihan eden kadın) veya “Mümtehane” (imtihan edilen kadın) ya da “İmtihan”dır... Bu isimler ayetlerde anlatılan konularla ilgilidir... Şöyleki: Kureyş’ten kaçıp Medine’ye gelen bir takım kadınlar hakkındaki muameleyi açıklığa kavuşturuyor... Ayrıca Allah için sevmek ve Allah için buğzetmek, gayri müslimlerle bazı muameleler gibi başka imtihanlar da sözkonusudur...
Bu sûrenin sebebi nüzülünde şu olay da sözkonusudur: Sare isimli Mekkeli bir şarkıcı kadın, Medine’ye Hz.Rasûlullah’dan maddi yardım talebi ile gelir... Hz.Rasûlullah’ın teşviki ile o kadın giydirilir ve ihtiyaçları giderilir... Nihayet o kadın Mekke’ye dönerken Hatıb b. Ebi Beltaa adındaki ailesi hala Mekke’de olan bir müslüman, o kadına Kureyş’e verilmek üzere bir mektub verir... Bu mektubta Hz.Rasûlullah’ın Mekke Fethi’ne hazırlandığı haberi veriliyordu... Hz.Rasûlullah vahiy ile öğrendiği bu durum üzerine Hz.Ali r.a.ın başkanlığında bir müfreze gönderir ve o mektubu ele geçirir...v.s.
İmtihan Sûresinde: Allah için sevme-Allah için buğzetme... Allah’ın ve mü’minlerin düşmanı ne?... Mü’minlerin düşmanlığı ve buğzu zati-ebedi bir düşmanlık değil, fiile buğzdur... Hz.İbrahiym’in ölmez örnekliği... Müslümanların sair insanlığa karşı büyük sorumluluğu... İmtihan edilen kadınlar... HatemünNebî’ye biat eden kadınlar,... gibi bir çok önemli husus açıklanmaktadır...
AYETLERİN MÂNÂSI
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHIYM
1-) Ya eyyuhelleziyne amenu la tettehızu `aduvviy ve `aduvveküm evliyae tulkune ileyhim Bilmeveddeti ve kad keferu Bima caeküm minelHakkı yuhricunerRasûle ve iyyaküm en tu`minu Billahi Rabbiküm* in küntüm harectum cihaden fiy sebiyliy vebtiğae merdatiy tusirrune ileyhim Bilmeveddeti, ve ene a`lemu Bima ahfeytum ve ma a`lentum* ve men yef`alhu minküm fekad dalle sevaessebiyl;
Ey iman edenler!... Benim de düşmanım, sizin de düşmanınız olanları (müşrikleri, gadab edilmişleri) veliler edinmeyin... Onlar, Hakk’dan size gelmiş olanı (B sırrınca) küfr (inkar, red) ettikleri, Rabbiniz (hakikatınız) olan Allah’a (B sırrıyla) iman ettiğiniz için Rasûl’ü (Rasûlullah’ı) ve sizi (yurdunuzdan) çıkardıkları halde, siz onlara (Bi-) mevedde (sevgi) ilka ediyorsunuz (görünüşte dolaylı da olsa işlerini takviye ve teşvik ediyorsunuz)... Eğer yolumda cihad etmek ve rızamı taleb etmek/kazanmak için çıkmış iseniz (onları dost edinmeyin);halbu ki onlara (içinizden) (Bi-) mevedde (sevgi) gizliyorsunuz... (Oysa) ben gizlediğinizi de açıkladığınızı da (B sırrınca) bilirim... Sizden kim bunu yaparsa, yolun denge noktasından (sırat-ı müstakıym’den) gerçekten sapmıştır.
2-) İn yeskafuküm yekûnu leküm a`daen ve yebsutu ileyküm eydiyehüm ve elsinetehüm Bissui ve veddu lev tekfurun;
Eğer onlar sizi yakalar/ele geçirirlerse, sizin için düşmanlar olurlar (Hakk’dan döndürmeye zorlarlar)... Ellerini ve dillerini size (Bi-) kötülükle bast ederler (uzatırlar) ve kafir olmanızı (gerçeği reddetmenizi) şiddetle arzu ederler.
3-) Len tenfe`aküm erhamuküm ve la evladuküm yevmelkıyameti yafsılu beyneküm* vAllahu Bima ta`melune Basıyr;
Ne Erhamınız (akrabalarınız) ne de evladınız (gibi fani nisbetler ve Allah için olmayan onların dostluğu) size asla fayda sağlamaz... Kıyamet günü (Allah) aranızı ayırır... Allah yaptıklarınızı (B sırrınca) Basıyr’dir.
4-) Kad kânet leküm usvetun hasenetun fiy İbrahiyme velleziyne me`ahu, iz kalu likavmihim inna bureau minküm ve mimma ta`budune min dunillahi keferna Biküm ve beda beynena ve beynekümül`adavetü velbağdau ebeden hatta tu’minu Billahi vahdeHU illâ kavle İbrahiyme liebiyhi leestağfirenne leke ve ma emlikü leke minAllahi min şey`* Rabbena `aleyke tevekkelna ve ileyke enebna veileykelmasıyr;
İbrahiym’de ve Onunla beraber olan kimselerde sizin (tevhid ehli) için gerçekten üsve-i hasene (güzel bir örnek) vardır... Hani onlar kavimlerine dediler ki: “Muhakkak ki biz sizden de, Allah’ın gayrından kulluk yaptıklarınızdan da uzağız... Sizi (B sırrınca) küfr ettik (örttük; inkar-red ettik)... Bizimle sizin aramızda, siz Allah’a O’nun tekliği ile (B sırrınca) iman edinceye kadar, ebediyyen düşmanlık ve buğz başlamıştır”... Ancak İbrahiym’in babasına: “Mutlaka senin için mağfiret dileyeceğim; ama senin için (dua edip istemekten başka) Allah’dan bir şeye malik değilim” sözü hariç... (İbrahiym ve Onunla beraber olanlar): “Rabbimiz, sana tevekkül ettik, sana yöneldik (rücu’ ettik) ve dönüş (ümüz) sanadır” (dediler).
5-) Rabbena lâ tec`alna fitneten lilleziyne keferu vağfir lena Rabbena* inneKE ENTEl`Aziyzül Hakiym;
“Rabbimiz!... Kafir olanlar için bizi bir fitne kılma... Bizi mağfiret et Rabbimiz!... Muhakkak ki sen Aziyz’sin, Hakiym’sin”.
6-) Lekad kâne leküm fiyhim üsvetun hasenetün limen kâne yercullahe velyevmel`ahır* ve men yetevelle feinnAllahe HuvelĞaniyyulHamiyd;
Andolsun ki onlarda (İbrahiym ve ashabında) sizin için, Allah’ı ve Ahir Günü umanlar için üsve-i hasene (güzel bir örnek) vardır... Kim (Allah’dan) yüz çevirirse, muhakkak ki Allah Ğaniyy’dir, Hamiyd’dır.
7-) `AsAllahu en yec`ale beyneküm ve beynelleziyne `adeytum minhüm meveddeten, vAllahu Kadiyr* vAllahu Ğafurun Rahıym;
Umulur ki Allah sizinle, onlardan düşman olduklarınız arasında bir mevedde (sevgi) oluşturur (onlara tevhidi hidayet eder)... Allah Kadiyr’dir... Allah Ğafur’dur, Rahıym’dir.
8-) La yenhakümullahu `anilleziyne lem yukatiluküm fiyddiyni ve lem yuhricuküm min diyariküm en teberruhüm ve tuksitu ileyhim* innAllahe yuhıbbulmuksitıyn;
Diyn’de sizinle savaşmamış ve sizi yurtlarınızdan çıkarmamış kimselere iyilik yapmanızdan ve onlara adaletli davranmanızdan Allah sizi nehyetmez... Muhakkak ki Allah muksitleri (uluhiyyet hükümlerine göre muamele edenleri) sever.
9-) İnnema yenhakümullahu `anilleziyne katelukum fiyddiyni ve ahrecuküm min diyariküm ve zaheru `alâ ıhraciküm en tevellevhüm* ve men yetevellehüm feülaike hümüzzalimun;
Allah ancak, Diyn’de sizinle savaşmış, sizi yurtlarınızdan çıkarmış ve sizin ihracınız üzerine (sizi çıkaranlara) yardım edip destek olmuş kimseleri dost edinmenizi size nehyeder... Kim onları veli edinir/sevişir/yardım ederse, işte onlar zalimlerin ta kendileridir.
10-) Ya eyyuhelleziyne amenu iza caekümül mu’minatu muhaciratin femtehınuhünne, Allahu a`lemu Bi iymanihinn* fein `alimtumuhünne mu’minatin fela terci`uhünne ilelküffari la hünne hıllun lehüm ve la hüm yehıllune lehunn* ve atuhüm ma enfeku* ve la cunaha `aleyküm en tenkıhuhünne iza ateytümuhünne ucurehunn* ve la tumsikû Bi`ısamilkevafiri ves`elu ma enfaktum velyes elu ma enfeku* zâliküm hukmullahi yahkumu beyneküm* vAllahu Aliymun Hakiym;
Ey iman edenler!... Mü’min kadınlar hicret ediciler olarak size geldiklerinde, onları imtihan edin (size niçin geldiklerini sorun)... Allah onların imanlarını (B sırrınca) daha iyi bilir... Eğer onları mü’min kadınlar bilirseniz (iman ettikleri için geldiklerini anlarsanız), onları küffara (kafirlere) geri döndürmeyin... Ne bunlar (mü’min kadınlar) onlara (küffara) helaldir, ne de onlar bunlara helal olurlar... Onlara (küffara) infak ettiklerini (mehirlerini) verin... Onların (bu kadınların) ecirlerini (mehirlerini) kendilerine verdiğiniz vakit onları nikahlamanızda sizin üzerinize bir cünah (günah) yoktur... Kafir kadınların (Bi-) ismetlerini (nikahlarını, akidlerini, iffetlerini) tutmayın (salı verin onları)... Siz (kafirlere dönmeyi tercih eden kadınlar için) harcadıklarınızı isteyin, onlar da (kafirler de sizi tercih eden mü’min kadınlar için) harcadıklarını istesinler... Bu size Allah’ın hükmüdür... (İşte O) aranızda hükmediyor... Allah Aliym’dir, Hakiym’dir.
11-) Ve in fateküm şey`ün min ezvaciküm ilelküffari fe`akabtum featulleziyne zehebet ezvacuhüm misle ma enfeku* vettekullahelleziy entüm Bihi mu’minun;
Eğer eşlerinizden küffara bir şey fevt eder (eşlerinizden elinizden çıkan olur) de (sonra siz) muakıb olursanız (fırsat size geçer; onların eşlerinden size kaçan olur ya da ganimet olarak size kalırlarsa), eşleri gitmiş olanlara harcadıklarının (mehirlerinin) mislini veriniz... O Allah’dan ittika edin ki siz O’na (B sırrınca) mü’minlersiniz.
12-) Ya eyyühenNebîyyu iza caekelmu’minatu yubayı`neke alâ en la yüşrikne Billahi şey`en ve la yesrıkne ve la yezniyne ve la yaktulne evladehünne ve la ye`tiyne Bibuhtanin yefteriynehu beyne eydiyhinne ve erculihinne ve la ya`sıyneke fiy ma`rufin febayı`hünne vestağfir lehunnAllah* innAllahe Ğafurun Rahıym;
Ey O Nebî (HatemünNebî) !... Mü’min kadınlar: “Allah’a (B gerçeğince) hiçbir şeyi ortak koşmamaları, hırsızlık yapmamaları, zina etmemeleri, çocuklarını katletmemeleri, elleri ve ayakları arasında bir (Bi-) buhtan uydurup getirmemeleri (yüklendikleri çocuklarının nesebini saptırmamaları) ve hiçbir ma’ruf’ta (getirdiğin diyn-sünnetullah hükümlerinde; fıtrata göre iyi işlerde; onlara emrettiklerinde ve nehyettiklerinde) sana ısyan etmemeleri” üzerine sana bey’atlaşmaya geldiklerinde, onlarla bey’atlaş ve onlar için Allah’dan mağfiret dile... Muhakkak ki Allah Ğafur’dur, Rahıym’dir.
13-) Ya eyyuhelleziyne amenu la tetevellev kavmen ğadıbAllahu `aleyhim kad yesiu minel`ahıreti kema yeiselküffaru min ashabilkubur;
Ey iman edenler!... Allah’ın kendilerine gadab ettiği, küffarın (gerçeği reddedenlerin) ashab-ı kubur (kabir halkı)’dan/ (ya da ashab-ı kubur’dan olan kafirlerin) ümit kestikleri gibi Ahiret’ten ümit kesmiş bir kavmi dost edinmeyin!.
