SÛRE HAKKINDA ÖZET BİLGİ
Diğer adları da “Ğafir” ve “Tavl” olan Mu’min Sûresi, Mekke döneminde 60. sırada nazıl olmuştur... 56-57. ayetlerinin Medine-i Münevverede indiği de rivayet edilen Mu’min Sûresi 85 ayettir... “Mu’min” adını, 28.ayetinde bahsedilen fravun’un al’inden mu’min bir adam dolayısıyla almıştır...
Bir hadis-i şerifte: “Benden önce onları hiçbir Nebî okumadı” denilen “HavaMiym”, yani “Haa, Miiiym” ile başlayan peşpeşe yedi sûrenin ilkidir...
“HavaMiym” yani “HaMiymler” hakkında diğer hadis-i şerifler:
“HavaMiym, arais (süslenmiş gelinler) diye isimlenirdi”.
“HavaMiym, Diybac’ul Kur’an’dır (Kur’an’ın atlası= halis ipek kumaşı’dır)”.
“Herşeyin bir semeresi (meyvesi) vardır... Muhakkak ki Kur’an’ın semeresi zevatu HaMiym’dir... Onlar güzel, verimli ve mütecavir (komşu) bahçelerdir... Kim cennet’in bahçelerinde otlamak arzu ederse, HavaMiym’i okusun”.
“HavaMiym yedi’dir, cehennem’in kapıları da yedi’dir... Her HaMiym gelir bu kapılardan bir kapı üzerinde vakfeder ve der ki: Allahım, kim bana iman etti ve beni okudu ise bu kapıdan girmesin”.
Mu’min Sûresinde: “Ha-Miym” sırrı, Vahdet-hakikat ve Esma-i İlahi, Arşı taşıyan melekler, iki ölüm-iki dirilme meselesi, Allah’a TEKliği ile çağırmanın önemi ve şirk, büyük kıyamet gerçeği, fravun ve helak olan kavimler, her Rasûl’un en son Rasûl olarak kabullenilişi, fravunun kulesi, tefviyt (tevekkül), kabir azabı, kafirlerin dualarının geçersizliği, Rasûllerin zaferi, Rabb-dua ilişkisi, insanın fiili yaratılış evreleri ve ömür süreci, daha önce idrak edip yaşanmamış ise ölümle farkedilen garçeğin bir faydasının olmadığı,... gibi bir çok husus açıklanıyor...
AYETLERİN MÂNÂSI
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHIYM
1-) Haa, Miiiym...
Ha, Miym... “Ha”, “Miym”in Allah Esmasından olduğu Abdullah İ.Abbas’dan rivayettir... Ki, Hayat-İlim sıfatlarına, ceberut haline ya da Hak-Muhammed isimlerine ve mutlak vücuda işarettir.
2-) Tenziylül Kitabi minAllahil Aziyzil Aliym;
O Kitab’ın tenziyli (tafsile indirme), Aziyz ve Aliym olan Allah’dandır!.
3-) Ğafiriz zenbi ve Kabilit tevbi Şediydil ıkabi Zit tavl* la ilahe illâ HU* ileyHİl masıyr;
(O,) Ğafir’izZenb (günahı mağfiret edici, örtücü), KabilitTevb (tevbeyi-hakikatına dönmeyi kabul edici), Şediyd’ül Ikab (azabı şiddetli) ve ZütTavl (lutfu ihsanı bol olan)’dır... İlah yok, sadece O (O’ndan gayrı vücud yok)... O’nadır dönüş.
4-) Ma yücadilü fiy ayatillahi illelleziyne keferu fela yağrurke tekallübühüm fiyl bilad;
Allah’ın ayetlerinde kafir olanlardan başkası mücadele edip tartışmaz... O halde olanların beldelerde tekallub etmesi (hakikatlarından gafil olarak gezip dolaşmaları; kişilikten kişiliğe girmeleri) seni aldatmasın.
5-) Kezzebet kablehüm kavmü Nuhın vel ahzabü min ba`dihim* ve hemmet küllü ümmetin Bi Rasûlihim li ye`huzuhü ve cadelu Bil batılı li yüdhıdu Bihil Hakka feehaztühüm* fekeyfe kâne ıkab;
Onlardan önce Nuh kavmi ve onlardan sonra da ahzab (hizibler; diyn’de-vahdet’te ayrılığa düşenler) tekzib etti... Her ümmet kendi (lerine irsal olunan) Rasûllerini (B sırrınca), O’nu yakalamak (o Rasûlü tesirsiz kılmak, öldürmek) için kasdetti... (Bi-) batıl ile (batıl olarak, vehmi kişilikleri ile; şirk inançları ile), Hakk’ı ibtal edip tesirsiz kılmak için mücadele ettiler... Bu yüzden onları yakaldım... Ikabım (azabım) nasıl oldu?.
6-) Ve kezâlike hakkat kelimetü Rabbike alelleziyne keferu ennehüm ashabun nar;
Böylece kafir olanlar (hakikatlarından kilitlenenler) hakkında “Onlar Nar ashabıdır” diye Rabbinin kelimesi (şakavet hükmü) tahakkuk etti.
7-) Elleziyne yahmilunel Arşe ve men havlehu yüsebbihune Bi Hamdi Rabbihim ve yu`minune Bihi ve yestağfirune lilleziyne amenu* Rabbena vesı`te külle şey`in rahmeten ve ılmen fağfir lilleziyne tabu vettebeu sebiyleke ve kıhim azâbel cahıym;
Arş’ı taşıyanlar ve onun havlinde (muhitinde) bulunan (şuurlu) kimseler Rabblerinin Hamdı ile (B sırrınca) tesbih ederler, O’na (B sırrıyla) iman ederler ve iman edenler için mağfiret isterler... “Rabbimiz, rahmet ve ilim itibarıyla herşeyi kapsamışsın... O halde tevbe edenleri ve senin yoluna tabi olanları mağfiret et ve onları cahıym’in azabından koru”.
8-) Rabbena ve edhılhüm cennati Adninilletiy veadtehüm ve men saleha min abaihim ve ezvacihim ve zürriyyatihim* inneKE ENTEl Aziyzül Hakiym;
“Rabbimiz!... Onları, kendilerine va’dettiğin Adn Cennetlerine dahil et... Onların babalarından/atalarından, eşlerinden ve zürriyyetlerinden salaha (iyi hale, saflığa) erenleri de (dahil et)... Muhakkak ki sen, evet sen Aziyz’sin, Hakiym’sin”.
9-) Ve kıhimüs seyyiat* ve men tekıs seyyiati yevmeizin fekad rahımteh* ve zâlike huvel fevzül azıym;
“Onları seyyielerden (kötülüklerden, nefsaniyetten) koru... O gün kimi kötülüklerden korumuş isen, gerçekten ona rahmet etmişsindir... İşte bu aziym kurtuluşun ta kendisidir”.
10-) İnnelleziyne keferu yünadevne lemaktullahi ekberu min maktiküm enfüseküm iz tüd`avne ilel iymani fetekfürun;
Muhakkak ki kafir olanlara: “Allah’ın makt (şiddetli gadab) ı, sizin nefslerinizin maktından daha büyüktür... Hani siz o iman’a (vahdete, ikana) çağırılıyordunuz da küfr ediyor (gerçeği örtüyor, nankörlük ediyor) dunuz” diye nida olunur.
11-) Kalu Rabbena emettenesneteyni ve ahyeytenesneteyni fa`terefna Bi zünubina fehel ila hurucin min sebiyl;
Dediler Ki: “Rabbimiz, bizi iki kerre öldürdün (fiziki ölüm, kıyamet?) ve iki kere (sinde) de dirilttin (ba’s, haşr,) de günahlarımızı (B sırrınca) i’tiraf ettik!... (Bu durumdan) bir çıkış yolu/çıkışa giden bir yol var mı?”.
12-) Zâliküm Bi ennehu iza duıyAllahu VahdeHU kefertüm* ve in yüşrek Bihi tu`minu* felhükmü Lillahil Aliyyil Kebiyr;
Bu durumunuzun sebebi şudur (B sırrınca): Allah, kendi (O’nun) Tekliği ile çağırıldığında, küfr (inkar) ettiniz... Eğer (Bi-) O’na şirk koşulsa, iman ederdiniz... Hüküm, Aliyy, Kebiyr olan (açığa çıkan kuvvelerinin hükmediciliğini reddedemeyeceğiniz) Allah’ındır!.
13-) HUvelleziy yüriyküm ayatiHİ ve yünezzilü leküm mines Semai rizka* ve ma yetezekkeru illâ men yüniyb;
O’dur ki, ayetlerini size gösteriyor ve Sema’dan sizin için bir rızk indiriyor... (Hakikatına, Özüne) yönelenden başkası tezekkür etmez!.
14-) Fed`ullahe muhlisıyne lehüd diyne ve lev kerihel kafirun;
Öyle ise kafirler (gereçeği reddeden kilitliler) kerih görse de, diyn’i O’na halis kılarak Allah’ı çağır (O’ndan gayrına isim-varlık verme) !.
15-) Refiy’ud derecati zül Arş* yulkır ruha min emriHİ alâ men yeşau min ıbadiHİ li yünzira yevmet telak;
(O,) Refi’üd Derecat’tır (dereceleri yükseltendir), Zül-Arş’dır (Arş sahibi’dir)... Telak (kavuşma, vuslat; kıyamet?) günü (dolayısıyla) uyarmak için, kullarından dilediği üzerine emrinden ruh (vahy) ilka eder (atar, bırakır, indirir).
16-) Yevme hüm barizun* la yahfa alellahi minhüm şey`* li menil Mülkül yevm* Lillahil Vahıdil Kahhar;
O gün onlar barizlerdir (perdesiz, apayan)... Onlardan hiçbir şey Allah’a gizli kalmaz... “Bugün Mülk kimindir?”... “Vahid, Kahhar olan (gayrı vücud olmayan) Allah’ındır!”.
17-) Elyevme tücza küllü nefsin Bima kesebet* la zulmel yevm* innâllahe Seriy’ul hısab;
Bugün her nefs (B sırrı gereği) kazandığı ile cezalanır... Bugün zulm yoktur (mutlak olan adalettir, gerçekte zulüm yoktur?)... Muhakkak ki Allah Seri’ül Hisab’dır (anında hesab görücüdür).
18-) Ve enzirhüm yevmel azifeti izil kulubü ledel hanaciri kazımiyn* ma liz zalimiyne min hamiymin ve la şefiy’ın yuta`;
Azifet (yaklaşan ölüm) günü ile onları uyar... O vakit kazim (gamla dolu) olarak kalbler hançerelerin yanındadır (gırtlaklara dayanmıştır)... Zalimlerin ne bir dostu, ve ne de itaat edilir bir şefaatçısı vardır.
19-) Ya`lemu hainetel a`yuni ve ma tuhfis sudur;
(O), gözlerin hainliğini (gayrı görmeyi) ve sadırların gizlediği şeyi bilir.
20-) VAllahu yakdıy Bil Hakk* velleziyne yed`une min duniHİ la yakdune Bi şey`* innAllahe HUves Semiy’ul Basıyr;
Allah, Bil-Hakk (Hakk olarak) hükmeder (gerçektir) !... O’nun gayrından çağırdıkları ise hiçbir (Bi-) şeyle hükmedemezler (batıldırlar)... Muhakkak ki Allah Semi’dir, Basıyr’dir.
21-) Evelem yesiyru fiyl Ardı feyenzuru keyfe kâne akıbetülleziyne kânu min kablihim* kânu hüm eşedde minhüm kuvveten ve asaren fiyl Ardı feehazehümullahu Bi zünubihim ve ma kâne lehüm minAllahi min vak;
Arz’da seyretmediler (gezip dolaşmadılar) mi ki, kendilerinden öncekilerin akibeti nasıl oldu nazar edip (akıl gözü ile) görsünler?.. Onlar (öncekiler), bunlardan hem kuvvetçe ve hem de Arz’ı sürüp işleme itibarıyla daha şiddetli idiler... Nihayet Allah (B sırrınca) onları günahları ile yakaladı... Onlar için Allah’dan (Hakikatlarından, Sistem’den) bir koruyucu da olmadı.
22-) Zâlike Bi ennehüm kânet te`tiyhim Rusülühüm Bil beyyinati fekeferu fe ehazehümullah* inneHU Kaviyyün Şediydül ıkab;
Buna sebep (B sırrınca) şu idi: Rasûlleri onlara (Bi-) beyyineler (apaçık ayetler, ilahi sıfatlar) ile geldi de küfr (örtme, inkar, nankörlük) ettiler... Bunun üzerine Allah da onları yakaladı... Muhakkak ki O, Kaviyy’dir, Şediyd’ül Ikab’dır (azabı şiddetlidir).
23-) Ve lekad erselna Musa Bi ayatiNA ve sultanin mübiyn;
Andolsun ki Musa’yı (Bi-) ayetlerimiz ve apaçık bir sultan (sulta, hüccet, karşı konulamaz delil) ile irsal ettik.
24-) İla fir`avne ve hamane ve karune fekalu sahırun kazzab;
Fravun’a, Haman’a ve Karun’a (irsal ettik)... (Onlar ise kaldıramayıp) dediler ki: “Çok yalancı bir büyücüdür”.
25-) Felemma caehüm Bil Hakkı min ındiNA kaluktülu ebnaelleziyne amenu meahu vestahyu nisaehüm* ve ma keydül kafiriyne illâ fiy dalal;
(Musa) onlara indimizden Bil-Hakk (Hakk olarak, Hakk’ı) getirince, dediler ki: “Onunla beraber iman edenlerin oğullarını öldürün (etkisiz hale getirin), kadınlarını diri bırakın”... Kafirlerin tuzağı dalal (dalalet, sapma, kaybolma, boşa çıkma) dan başka bir şey delildir.
26-) Ve kale fir`avnü zeruniy aktül Musa vel yed`u Rabbehu* inniy ehafü en yübeddile diyneküm ev en yuzhire fiyl Ardıl fesad;
Fravun dedi ki: “Bırakın beni, Musa’yı öldüreyim... O da Rabbine dua etsin/çağırsın... Muhakkak ki ben, (Musa’nın,) diyninizi değiştirmesinden yahut Arz’da fesad izhar etmesinden korkuyorum”.
27-) Ve kale Musa inniy uztü Bi Rabbiy ve Rabbiküm min külli mütekebbirin la yu`minu Bi yevmil hısab;
Musa dedi ki: “Muhakkak ki ben, hesab gününe iman etmeyen her mütekebbir (büyüklük taslayan; Hakk’a, Sistem’e iman etmeyen)’den, benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz’e (B sırrınca) sığındım”.
28-) Ve kale racülün mu`minun, min ali fir`avne yektümü imanehu etaktülune racülen en yekule RabbiyAllahu ve kad caeküm Bil beyyinati min Rabbiküm* ve in yekü kaziben fealeyhi kezibüh* ve in yekü sadikan yusıbküm ba`dulleziy yeıdüküm* innAllahe la yehdiy men huve müsrifün kezzab;
Mu’min, Al-u Fravun’dan ve imanını ketmeden (gizleyen) bir adam dedi ki: “Rabbim Allah’dır, dediği için bir adamı öldürüyorsunuz mu?... Halbuki O size, Rabbinizden (Bi-) beyyineler (apaçık deliller) ile gelmiştir...Eğer o yalancı ise, yalanı kendi aleyhinedir... Şayet doğru söyleyen ise, size va’dettiğinin ba’zı size isabet eder... Muhakkak ki Allah, musrif (israf eden, haddi aşan), kezzab (çok yalancı; hakikattan gafil) kimseyi hidayet etmez”.
29-) Ya kavmi lekümül mülkül yevme zahiriyne fiyl Ard* femen yensuruna min be`sillahi in caena* kale fir`avnü ma üriyküm illâ ma era ve ma ehdiyküm illâ sebiyler reşad;
(O mu’min adam dedi ki): “Ey kavmim!.. Arz’da zahirler olarak bugün mülk sizindir... Fakat, eğer bize gelirse, Allah’ın be’sinden (hışmından) bize kim nusret verir (yardım edip kurtarır) ?”... Fravun dedi ki: “Ben size kendi gördüğümden (görüşümden) başkasını göstermiyorum ve Sebiyl’ürReşad (doğru-gerçek yol)’dan başkasına da sizi hidayet etmiyorum/klavuzlamıyorum”.
30-) Ve kalelleziy amene ya kavmi inniy ehafü aleyküm misle yevmil ahzab;
İman etmiş kimse dedi ki: “Ey kavmim!... Muhakkak ki ben, sizin üzerinize hiziblerin (Diyn’de ayrılığa düşüp helak olanların) gününün mislinden korkuyorum”.
31-) Misle de`bi kavmi Nuhın ve ‘Adin ve Semude velleziyne min ba`dihim* ve mAllahu yüriydu zulmen lil ıbad;
“Nuh kavmi’nin, Ad’ın (Hud’un kavmi), Semud’un (Salih’in kavmi) ve onlardan sonra gelenlerin vaziyetlerinin misli... Allah kulları için bir zulüm irade etmez”.
32-) Ve ya kavmi inniy ehafü aleyküm yevmettenad;
(O mu’min adam dedi ki): “Ey kavmim!... Doğrusdu ben, sizin üzerinize o tenad (bağrışıp-çağrışma) gününden korkuyorum”.
33-) Yevme tüvellune müdbiriyn* ma leküm minAllahi min asım* ve men yudlilillahu fema lehu min Had;
Mudbiriyn (arkasını dönenler) olarak yüz çevirip kaçtığınız gün (dür o)... (Ama) sizin için Allah’dan (koruyacak) bir asım (koruyan) yoktur... Allah kimi saptırırsa onun için hidayet edici yoktur.
34-) Ve lekad caeküm Yusufu min kablü Bil beyyinati fema ziltüm fiy şekkin mimma caeküm Bih* hatta iza heleke kultüm len yeb`asâllahu min ba`diHİ Rasûla* kezâlike yudıllullahu men huve müsrifün murtab;
Andolsun ki daha önce Yusuf da size (Bi-) beyyineler ile gelmişti de Onun size (B sırrınca) getirdiklerinden şekk içinde devam etmiştiniz (şüphe edip durmuştunuz; yakin hasıl olmamıştı)... Nihayet (Yusuf) helak olduğunda (vefat ettiğinde) de: “Allah, O’ndan sonra bir Rasûl asla ba’setmez” demiştiniz... Allah, musrif (haddi aşan, israf eden), murtab (şüpheci; tahkikden uzak) kimseyi böylece saptırır.
35-) Elleziyne yücadilune fiy ayatillahi Bi ğayri sultanin etahüm* kebüre makten ındAllahi ve ındelleziyne amenu* kezâlike yatbeullahu alâ külli kalbi mütekebbirin cebbar;
Onlar ki, kendilerine gelmiş bir sultan (reddedilemez delil, güç) olmaksızın Allah’ın ayetleri hakkında (B sırrınca) mücadele eder/tartışırlar... (Bu durum) hem Allah indinde ve hem de iman edenlerin indinde makt (şiddetli gadap) itibarıyla büyük oldu (şiddetli gadaba sebep oldu, Allah’dan ve imandan tard edildiler)... Böylece Allah, her mütekebbir (kibirlenen), Cebbar (zorba) kalbi tab’ eder (damgalar, mühürler).
36-) Ve kale fir`avnü ya hamanübni liy sarhan lealliy eblüğul’ esbab;
Fravun dedi ki: “Ey Haman!... Benim için bir sarh (yüksek bir kule, felsefi sistem) bina et, belki o sebeplere (yollara) ulaşırım”.
37-) Esbabes Semavati feattalia ila ilahi Musa ve inniy le ezunnühu kaziba* ve kezâlike züyyine li fir`avne suü amelihi ve sudde anis sebiyl* ve ma keydü fir`avne illâ fiy tebab;
“Semavat’ın sebeplerine (yollarına)... Bu sayede Musa’nın ilahına muttali olurum (belki)... Muhakkak ki ben Onu yalancı zannediyorum”... Böylece fravun’a amelinin kötülüğü süslendirildi ve (hakikatına giden) yoldan men’edildi... Fravun’un tuzağı (yöntemi) ancak bir hüsran içindedir (boşa çıkar, kaybeder).
38-) Ve kalelleziy amene ya kavmit tebiuni ehdiküm sebiler reşad;
(Fravun’un alinden) o iman eden dedi ki: “Ey kavmim!... Bana tabi olun, sizi Sebiyl’ürReşad (doğru-hakk yol)’a hidayet edeyim”.
39-) Ya kavmi innema hazihil hayatüd dünya meta`* ve innel ahırete hiye darul karar;
“Ey kavmim!... Şu dünya hayatı ancak bir meta (geçici bir faydalanma, alet) dir... Muhakkak ki Ahiret, o dar-ül karar’ın (karar yurdu, ikamet-kalma yeri’nin) ta kendisidir”.
40-) Men amile seyyieten fela yücza illâ misleha* ve men amile salihan min zekerin ev ünsa ve huve mu`minun feülaike yedhulunel cennete yurzekune fiyha Bi ğayri hısab;
“Kim bir kötülük yaparsa, ancak onun misli ile cezalanır... Erkek veya dişiden, mu’min olarak kim salih bir amel yaparsa, işte onlar cennet’e dahil olurlar... Orada (B sırrınca) hesabsız rızıklanıyor haldedirler”.
41-) Ve ya kavmi maliy ed`uküm ilennecati ve ted`uneniy ilen nar;
“Ey kavmim!... Ne oluyor ki ben sizi necat’a (kurtuluşa) da’vet ediyor iken, siz beni Nar’a da’vet ediyorsunuz”.
42-) Ted`uneniy li ekfüre Billahi ve üşrike Bihi ma leyse liy Bihi ılmun ve ene ed`uküm ilel Aziyzil Ğaffar;
“Siz beni, (B gerçeği ile) Allah’a küfr (nankörlük) etmeye ve onunla ilgili (B manasınca) bir ilmim olmayan (bir varlığı olmayan) şeyi (gene B gerçeği ile) O’na ortak koşmaya çağırıyorsunuz... Ben ise sizi Aziyz, Ğaffar’a çağırıyorum”.
43-) La cerame ennema ted`uneniy ileyhi leyse lehu da`vetün fiyd dünya vela fiyl ahireti ve enne mereddena ilAllahi ve ennel müsrifiyne hüm ashabun nar;
“Hakikat şu ki: Sizin beni kendisine da’vet ettiğinizin ne dünyada ve ne de Ahiret’te bir da’veti yoktur (varlık alameti yoktur)... Muhakkak ki bizim dönüşümüz Allah’adır... Ve muhakkak ki israfeden/haddi aşanlar, (işta) onlar Nar ashabıdırlar”.
44-) Fesetezkürune ma ekulü leküm* ve ufevvidu emriy ilAllah* innAllahe Basıyrun Bil ıbad;
“Size söylediğimi yakında hatırlayacaksınız... Ben işimi Allah’a tefviz ediyorum (bırakıyorum)... Muhakkak ki Allah kullarını (B sırrınca, onların varlığı olarak) Basıyr’dir”.
45-) Fevekahullahu seyyiati ma mekeru ve haka Bi ali fir`avne suül azâb;
Nihayet Allah onu (o mu’min adamı, fravun alinin) yaptıkları mekrin kötülüklerinden korudu... Al-u fravun’u ise (B gerçeğince) azabın kötüsü çepeçevre kuşattı.
46-) Ennaru yu`redune aleyha ğudüvven ve aşiyya* ve yevme tekumüs saatü, edhılu ale fir`avne eşeddel azâb;
(O kötü azab) Nar’dır... (Al-u fravun ise) sabah-akşam ona arzolunuyor haldedirler...O Saat kıyam ettiği gün de: “Al-u fravun’u azabın en şiddetlisine sokun” (denilir).
47-) Ve iz yetehaccune fiyn nari feyekulud duafau lilleziynestekberu inna künna leküm tebean fehel entüm muğnune anna nasıyben minennar;
Hani (o vakit) Nar içinde (birbirlerini etkisiz kılmak, alt etmek için) niza ederler de zayıf olanlar büyüklük taslayanlara der ki: “Doğrusu biz sizin tebaanız idik... İmdi siz Nar’dan bir nasib (bir pay olsun) bizden savabilir misiniz?”.
48-) Kalelleziynestekberu inna küllün fiyha innAllahe kad hakeme beynel ıbad;
O büyüklük taslayanlar da dedi ki: “Doğrusu hepimiz onun (Nar’ın) içindeyiz... Muhakkak ki Allah kulları arasında hüküm vermiş (zaten)”.
49-) Ve kalelleziyne fiyn nari lihazeneti cehennemed`u Rabbeküm yuhaffif anna yevmen minel azâb;
Nar’ın içinde olanlar, cehennem hazinlerine (koruyan bekçilerine) dedi ki: “Rabbinize dua edin/çağırın, azabdan bir gün (olsun) bizden hafifletsin (yakiyn?)”.
50-) Kalu evelem tekü te`tiyküm Rusulüküm Bil beyyinat* kalu bela* kalu fed`u* ve ma duaül kafiriyne illâ fiy dalal;
(Hazinler) dediler ki: “Rasûlleriniz size beyyinler (B sırrınca apaçık deliller olarak) ile gelmedi mi?”... Dediler ki: “Evet”... (Hazinler) dediler ki: “O halde kendiniz dua edin”... Kafirlerin duası/çağırması da dalal (dalalet, sapma, kaybolma, boşa çıkma) dan başka bir şey delildir.
51-) İnna lenensuru RusüleNA velleziyne amenu fiyl hayatid dünya ve yevme yekumül eşhad;
Muhakkak ki biz Rasûllerimize ve iman edenlere, dünya hayatında da eşhad’ın (şahidlerin) kıyam ettiği günde de yardım edeceğiz.
52-) Yevme la yenfeuz zalimiyne ma`ziretühüm ve lehümül la`netü ve lehüm suüddar;
O Gün onların ma’ziret (özür-mazeret beyan etme) leri zalimlere fayda vermez... Hem o la’net (Allah’dan uzaklık) onlarındır ve hem de yurdun kötüsü onlarındır.
53-) Ve lekad ateyna Muselhüda ve evresna beniy israiylel Kitab;
Andolsun ki Musa’ya huda (hidayet, rehber; sistem aklı) verdik... İsrailOğullarını da Kitab’a varis/mirasçı kıldık.
54-) Hüden ve zikra li üliyl elbab;
Öz akıl sahiplerine bir huda (rehber, irşad) ve öğüt/hatırlatma olmak üzere.
55-) Fasbir inne va`dAllahi hakkun vestağfir lizenbike ve sebbih Bi Hamdi Rabbike Bil aşiyyi vel ibkâr;
Sabret!... Muhakkak ki Allah’ın va’di hakk’dır... Günahın için mağfiret dile... Akşam ve sabah (Güneş battığı ve doğduğu vakitlerde B sırrınca) Rabbinin hamdi ile tesbih et!.
56-) İnnelleziyne yücadilune fiy ayatillahi Bi ğayri sültanin etahüm, in fiy sudurihim illâ kibrun mahüm Bi baliğıyh* festeiz Billah* inneHU HUves Semiy’ul Basıyr;
Kendilerine gelmiş bir sultan (reddedilemez delil, güç) olmaksızın Allah’ın ayetleri hakkında (B sırrınca) mücadele edenler/tartışanlar var ya, onların sadırlarında (B gerçeğince) ona asla ulaşamayacakları bir kibir’den (büyüklük kuruntusundan) başka bir şey yoktur... O halde sen (B sırrınca) Allah’a sığın... Muhakkak ki O, Semi’dir, Basıyr’dir.
57-) Le halkus Semavati vel Ardı ekberu min halkın Nasi ve lâkinne ekserenNasi la ya`lemun;
Semavat’ın ve Arz’ın yaratılışı, insanların yaratılışından elbette ekberdir (daha büyüktür)... Fakat insanların ekseriyeti bilmezler.
58-) Ve ma yestevil a`ma vel basıyru velleziyne amenu ve amilus salihati ve lelmüsiy`* kaliylen ma tetezekkerun;
A’ma (kör) ile basıyr (basiretiyle gören), iman edip salih amel işleyenle musi’ (muhsin’in zıddı; kötülük yapan?) bir olmaz... Ne kadar da az tezekkür ediyorsunuz!.
59-) İnnes saate le atiyetün la raybe fiyha ve lâkinne ekserenNasi la yu`minun;
Muhakkak ki O Saat elbette gelicidir, onda kuşku yoktur... Fakat insanların ekseriyeti iman etmezler.
60-) Ve kale Rabbükümüd`uniy estecib leküm* innelleziyne yestekbirune an ıbadetiy seyedhulune cehenneme dahıriyn;
Rabbiniz dedi ki: “Bana dua edin/beni çağırın, size icabet edeyim... Muhakkak ki benim ibadetimdem (duadan) kibirlenenler, dahiriyn (küçülmüş, boyun bükmüşler) olarak cehennem’e gireceklerdir”.
61-) Allahulleziy ceale lekümül leyle li teskünu fiyhi vennehare mubsıra* innAllahe lezufadlin alenNasi ve lâkinne ekserenNasi la yeşkürun;
Allah (O’dur) ki, sizin için, geceyi onda sükun bulasınız (boşalıp rahatlayasınız; nötürleşesiniz) diye ve gündüzü de mubsır (gören, idrak eden) kıldı... Muhakkak ki Allah insanlara (akli istidatları dolayısıyla) fazl (lutuf) sahibidir... Fakat insanların ekseriyeti şükretmezler.
62-) Zâlikümullahu Rabbüküm Haliku külli şey`* la ilahe illâ HU* feenna tü`fekûn;
İşte budur Allah, Rabbiniz, herşeyin Halikı!.. O’ndan başka ilah (vücud, yaratıcı) yoktur!.. Nasıl (Hak’dan) çevriliyorsunuz?.
63-) Kezâlike yü`fekülleziyne kânu Bi ayatillahi yechadun;
Allah’ın ayetlerini bilerek (kasden) inkar edenler böylece döndürülür.
64-) Allahulleziy ceale lekümül’Arda kararen vesSemae binaen ve savvereküm feahsene suvereküm ve razekaküm minat tayyibat* zâlikümullahu Rabbüküm* fetebarekâllahu Rabbül alemiyn;
Allah (O’dur) ki, Arz’ı sizin için bir karar yeri, Sema’yı da bina olarak oluşturdu... Sizi tasvir etti (şekillendirdi) de sizin (mana) sûretlerinizi en güzel etti ve sizi tayyibattan (ilim ve ma’rifetlerden) rızıklandırdı... İşte size Allah, Rabbiniz!... Rabbul Alemiyn olan Allah ne yücedir!.
65-) HUvel Hayyü la ilahe illâ HUve fed`uhu muhlisıyne lehüd diyn* elHamdu Lillahi Rabbil alemiyn;
O’dur Hayy... O’ndan başka ilah (yaratan vücud) yoktur... Diyni O’na halis kılarak O’nu çağırın (O’na dua/kulluk/ibadet edin) artık... Hamd, Rabbül Alemiyn olan Allah’a aittir.
66-) Kul inniy nühiytü en a`budelleziyne ted`une min dunillahi lemma caeniyel beyyinatü min Rabbiy ve ümirtü en üslime liRabbil alemiyn;
De ki: “Rabbimden bana beyyineler geldiğinde, Allah’ın gayrından sizin çağırdıklarınıza (isimlendirdiklerinize) kulluk yapmaktan nehyolundum ve Rabbül Alemiyn’e teslim olmakla emrolundum”.
67-) HUvelleziy halekaküm min türabin sümme min nutfetin sümme min alekatin sümme yuhricüküm tıflen sümme liteblüğu eşüddeküm sümme litekûnu şüyuha* ve minküm men yüteveffa min kablü ve liteblüğu ecelen müsemmen ve lealleküm ta`kılun;
O, odur ki, sizi bir topraktan, sonra bir nutfe (su, sperm)’den, sonra bir alaka (donmuş kan, genetik yapı, embriyo)’dan yarattı... Sonar sizi bir tıfl (çocuk) olarak çıkarır; sonra eşüddenize (bulüğ/kemale erme çağınıza) ulaşmanız, sonra şeyhler (ruhani olgunluk sahibi) olmanız için (yaşatıyor)... Sizden kimi de daha önce vefat ettiriliyor... (Bunların oluşu) bir ecel-i müsemma’ya ulaşmanız ve akletmeniz içindir.
68-) HUvelleziy yuhyiy ve yümiyt* feiza kada emran feinnema yekulü lehu kün feyekûn;
O, odur ki diriltir (var kılar) ve öldürür (yok kılar)... Bir işe hükmettiği (kaza?) vakit onun için yalnızca “Ol” der; o, olur.
69-) Elem tera ilelleziyne yücadilune fiy ayatillah* enna yusrefun;
Allah’ın ayetlerinde mücadele eden/tartışan kimseleri görmedin mi?.. nasıl da (Hak’dan) çevriliyorlar?.
70-) Elleziyne kezzebu Bil Kitabi ve Bima erselna Bihi RusüleNA* fesevfe ya`lemun;
Onlar ki Kitab’ı ve Rasûllerimizi (B sırrınca, kendisi ile) irsal ettiğimiz şeyleri (B sırrınca) tekzib ettiler... Yakında bilecekler.
71-) İzil ağlalü fiy a`nakıhim vesselasil* yüshabun;
O vakit onların boyunlarında ağlal (halkalar, kayıtlar, bağlar?) ve selasil (zincirler), sürükleniyor haldedirler (kendini tanımamak?).
72-) Fiyl hamiymi sümme fiyn nari yüscerun;
Hamiym’de (kaynar su’yun içinde)... Sonra Nar’da yakılırlar.
73-) Sümme kıyle lehüm eyne ma küntüm tüşrikûn;
Sonra onlara denildi ki: “Nerede ortak koştuğunuz şeyler?”.
74-) Min dunillah* kalu dallu anna bel lem nekün ned`u min kablü şey`a* kezâlike yudıllullahul kafiriyn;
“Allah’ın gayrından?”... Dediler ki: “Bizden kayboldular... Hayır, daha önce zaten biz bir şeye (varlığı olan bir şeye) dua etmemişiz/bir şeyi çağırmamışız”... Allah, kafirleri böylece saptırır.
75-) Zâliküm Bima küntüm tefrehune fiyl Ardı Bi ğayril hakkı ve Bima küntüm temrehun;
Bu (B gerçeğince), Arz’da Bi-gayrı Hak (Hakk’ın gayrı olarak) sevinip şımarmanız ve (B sırrınca) kasılıp böbürlenmeniz yüzündendir.
76-) Üdhulu ebvabe cehenneme halidiyne fiyha* febi`se mesvel mütekebbiriyn;
Orada ebedi kalıcılar olarak cehennem kapılarından girin... Mütekebbir (kibirli, büyüklenen) lerin kalma yeri ne kötüdür!.
77-) Fasbir inne va`dAllahi Hakk* feimma nüriyenneke ba`delleziy neıdühüm ev neteveffeyenneke feileyNA yurceun;
Sabret!... Muhakkak ki Allah’ın va’di Hakk’dır... Onlara va’dettiğimizin bazısını sana gösterirsek yahut (göremeden) seni vefat ettirirsek (farketmez), (nasıl olsa) onlar bize rücu’ ettirilecekler.
78-) Ve lekad erselna Rusülen min kablike minhüm men kasasna aleyke ve minhüm men lem naksus aleyk* ve ma kâne li Rasûlin en ye`tiye Bi ayetin illâ Bi iznillah* feiza cae emrullahi kudiye Bil Hakkı ve hasire hünalikel mubtılun;
Andolsun ki senden önce de Rasûller irsal ettik... Onlardan kimini sana kıssa ettik (hikayelerini anlattık) ve onlardan kimini de sana kıssa etmedik... Bir Rasûl için, Bi-iznillah (Allah izni olarak) müstesna, (B sırrınca) bir ayet (mucize) getirmesi mümkün değildir... Emrullah geldiği vakit, Bil-Hakk (Hakk olarak) hükmedilir ve ibtal ediciler (batılcılar; Hakk’dan perdeliler) orada hüsrana uğrar.
79-) Allahulleziy ceale lekümül en`ame literkebu minha ve minha te`külun;
Allah (O’dur) ki, onlardan bazısını binesiniz ve bazısından da yiyesiniz diye en’am’ı (mismil nefsleri) sizin için oluşturdu.
80-) Ve leküm fiyha menafiu ve liteblüğu aleyha haceten fiy suduriküm ve aleyha ve alel fülki tuhmelun;
Sizin için onlarda (daha başka) faydalar vardır... Sadırlarınızdaki hacet’e onların üzerinde ulaşmanız için... Onların (en’am’ın?) üzerinde ve gemilerin üzerinde yüklenilip taşınıyorsunuz.
81-) Ve yüriyküm ayatiHİ, feeyye ayatillahi tünkirun;
(Allah) size ayetlerini gösteriyor... Allah’ın ayetlerinin hangisini inkar ediyorsunuz (inkar-red edebilir misiniz, mümkün mü) ?.
82-) Efelem yesiyru fiyl Ardı feyenzuru keyfe kâne akıbetülleziyne min kablihim* kânu eksere minhüm ve eşedde kuvveten ve asaren fiyl Ardı fema ağna anhüm ma kânu yeksibun;
Arz’da seyretmediler (gezip dolaşmadılar) mi ki, kendilerinden öncekilerin akibeti nasıl oldu nazar edip (akıl gözü ile) görsünler?... Onlar (öncekiler), bunlardan hem ekser (daha çok), hem de kuvvetçe ve Arz’ı sürüp işleme itibarıyla daha şiddetli idiler... Kazanmakta oldukları, onlardan hiçbir şeyi savmadı (bir şeyi önleyemedi, bir fayda sağlayamadı).
83-) Felemma caethüm Rusulühüm Bil beyyinati ferihu Bima ındehüm minel ılmi ve haka Bihim ma kânu Bihi yestehziun;
Rasûlleri onlara (Bi-) beyyineler (apaçık deliller) ile geldiklerinde, onlar ilimden kendi indlerindeki ile (B gerçeğince) sevinip ferahladılar-şımardılar... (B sırrınca) alay etmekte oldukları şey (B gerçeğince) onları çepeçevre kuşatmıştır.
84-) Felemma raev be`seNA kalu amenna Billahi vahdeHU ve keferna Bima künna Bihi müşrikiyn;
Be’simizi (hışmımızı, şiddetimizi) gördüklerinde: “Allah’a (B sırrı ve) O’nun Tekliği ile iman ettik ve (gene B sırrı gerçeği) O’na ortak koştuğumuz şeyleri (B sırrınca) küfr (inkar) ettik” dediler.
85-) Felem yekü yenfeuhüm iymanühüm lemma raev be`seNA* sünnetallahiletiy kad halet fiy ıbadiHİ, ve hasire hünalikel kafirun;
Fakat be’simizi gördüklerinde, onların iman etmeleri kendilerine fayda vermedi... Bu, kulları hakkında geçmiş Allah’ın sünnetidir... Ve kafirler (hakikatlarından, sünnetullah’tan perdeliler) orada hüsrana uğradı.
