SÛRE HAKKINDA ÖZET BİLGİ
Hucurat Sûresi Medine-i Münevvere’de 19. veya 22. sırada (tüm sûreler itibarıyla 105. sırada) nazıl olmuştur... “Hücreler, odalar” anlamına gelen adını, Hz.Rasûlullah’a hücrelerinden seslenen akılsızları bahsettiği ayetleri dolayısyla “Hucurat” diye almıştır... Bu nedenle edeb’e ait ayetleri dolayısıyla bu sûreye “Tasavvuf Sûresi” de denir...18 ayettir...
Hucurat Sûresinde: Her yönüyle edeb, Hz.Rasûlullah’a hücrelerinden seslenenler, fasıkın getirdiği haber, Rasûlullah içinizdedir, imanın sevdirilmesi ve rüşde erenler, savaşan iki mü’min taifenin arasını ıslah, ancak mü’minler kardeştirler, alay ve lakab takma, tevbe etmemek zulümdür, günah olan zan, gıybet yamyamlıktır, tüm insanlar bir dişi ile bir erkekten yaratılmıştır, kabilelere ayrılmak da hikmettir, Allah indinde en şerefli olan en muttekıy olandır, İslam olduktan sonraki iman, Allah ve Rasûlü’ne iman malıyla canıyla o yolda mücahededir, diyni Allah öğretir, şükür ve minnettarlık (Hikmet ve ariflik) İslam nasip olana düşer,... gibi çok önemli konular açıklanmaktadır...
AYETLERİN MÂNÂSI
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHIYM
1-) Ya eyyühelleziyne amenu la tukaddimu beyne yedeyillahi ve RasûliHİ vettekullah* innAllahe Semiy’un Aliym;
Ey iman edenler!... Allah’ın ve O’nun Rasûlü’nün önüne geçmeyin (huzurdasınız!?), Allah’dan ittika edin (ilahi hükümlere riayet edin; tam fani, tam teslim olun)... Muhakkak ki Allah Semi’dir, Aliym’dir.
2-) Ya eyyühelleziyne amenu la terfeu asvateküm fevka savtin Nebîyyi ve la techeru lehu Bil kavli kecehri ba`dıküm li ba`dın en tahbeta a`malüküm ve entüm la teş`urun;
Ey iman edenler!... Seslerinizi O Nebî (HatemünNebî)’nin sesinin fevkıne yükseltmeyin... Ba’zınızın bazınıza cehretmesi (bağırarak konuşması) gibi O’na sözü cehretmeyin (yükseltmeyin; vehminizle O’na yönelmeyin/ya da Nur: 63?)... (Yoksa) siz farkında olmadan amelleriniz boşa gider.
3-) İnnelleziyne yeğuddune asvatehüm ınde Rasûlillahi ülaikelleziynemtehanAllahu kulubehüm littakva* lehüm mağfiretün ve ecrun azıym;
Muhakkak ki Rasûlullah’ın indinde seslerini kısanlar/alçaltanlar var ya, işte onlar Allah’ın kalblerini takva için imtihan ettiği kimselerdir... Onlar için bir mağfiret ve azıym bir ecir vardır.
4-) İnnelleziyne yünaduneke min verail hucurati ekseruhüm la ya`kılun;
Sana, hücrelerin arkasından nida edenlere gelince, onların ekseriyeti akletmezler.
5-) Velev ennehüm saberu hatta tahruce ileyhim lekâne hayren lehüm* vAllahu Ğafurun Rahıym;
Eğer onlar, sen kendilerine çıkıncıya kadar sabretselerdi (nefslerini tutsalardı, riyazat-mücahade yapsalardı), elbette onlar için daha hayırlı olurdu... Allah Ğafur’dur, Rahıym’dir.
6-) Ya eyyühelleziyne amenu in caeküm fasikun Bi nebein fe tebeyyenu en tusıybu kavmen Bi cehaletin fetusbihu alâ ma fealtüm nadimiyn;
Ey iman edenler!... Eğer bir fasık (?) size bir (Bi-) haber getirirse, iyice araştırın... (Yoksa) (Bi-) cehaletle bir kavme çatarsınız da yaptığınıza pişmanlık duyanlar olursunuz.
7-) Va`lemu enne fiyküm RasûlAllah* lev yutıy`uküm fiy kesiyrin minel emri le anittüm ve lakinnAllahe habbebe ileykümül iymane ve zeyyenehu fiy kulubiküm ve kerrehe ileykümül küfre vel füsuka vel ısyan* ülaike hümür raşidun;
Bilin ki Rasûlullah içinizdedir (Edeb Ya HU?) !?... Eğer (O) çoğu işte size itaat etse, elbette zorluğa/sıkıntıya (bedensel-nefsani yaşamın kalıplarına) düşerdiniz... Fakat Allah size iman’ı (hakikatınızın gereğini yaşamayı) sevdirdi, onu kalblerinizde süsledi (güzel gösterdi) ve küfr’ü (sünnetullah’dan gafil olmak, gerçeği red), fusuk’u (şuuru paslandıran fiilleri) ve ısyanı (nefsani zuhuru) size kerih (çirkin, sevimsiz) gösterdi... İşte bunlar rüşde (doğru yola, olgunluğa) erenlerin ta kendileridir.
8-) Fadlen minAllahi ve nı`meten, vAllahu Aliymun Hakiym;
Allah’dan bir fazl (lutuf) ve bir ni’met olarak... Allah, Aliym’dir, Hakiym’dir.
9-) Ve in taifetani minel mu’miniynaktetelu feaslihu beynehüma* fein beğat ihdahüma alel uhra fekatillületiy tebğıy hatta tefi’e ila emrillah * fein faet feaslihu beynehüma Bil adli ve aksitu* innAllahe yuhıbbul muksitıyn;
Eğer mü’minlerden iki taife savaşır/çarpışırlarsa, onların arasını ıslah (sulh) edin... Eğer onlardan biri diğeri aleyhine haddi aşıp tecavüz ederse, o tecavüz eden (taife) ile, Allah’ın emrine dönünceye kadar mukatele edin... Eğer dönerse, Bil-Adl (adaletle) aralarını ıslah edin ve ıksat edin (uluhiyyet hükümlerine göre davranın)... Muhakkak ki Allah, muksit’leri (uluhiyyet hükümlerine göre muamele edenleri) sever.
10-) İnnemel mu`minune ıhvetün feaslihu beyne ehaveyküm vettekullahe lealleküm turhamun;
Mü’minler (arınanlar) ancak kardeştirler!... O halde iki kardeşinizin arasını ıslah edin ve Allah’dan ittika edin (Esma-ül Hüsna O’nundur?) ki rahmet olunasınız (cemaat’ta rahmet var?).
11-) Ya eyyühelleziyne amenu la yeshar kavmün min kavmin asa en yekûnu hayren minhüm ve la nisaün min nisain asa en yekünne hayren minhünn* ve la telmizu enfüseküm ve la tenabezu Bil elkab* bi`selismülfüsuku ba`del iyman* ve men lem yetüb feülaike hümüz zalimun;
Ey iman edenler!... Bir kavim başka bir kavim ile alay etmesin...Onlar (alay ettikleri) kendilerinden daha hayırlı olabilirler... Kadınlar da kadınlarla (alay etmesinler)... Olabilir ki onlar kendilerinden daha hayırlıdır... Nefslerinizi/kendi kedinizi (birbirinizi) ayıplamayın/kusurlamayın ve birbirinize (kötü) (Bi-) lakaplar takmayın... İman’dan sonra, fusuk (fasıklık) ne kötü bir isim/isimlenmedir!... Kim tevbe etmedi, işte onlar zalimlerin ta kendileridir.
12-) Ya eyyühelleziyne amenüctenibu kesiyren minezzann* inne ba`dazzanni ismün ve la tecessesu ve la yağteb ba`duküm ba`da* eyuhıbbu ehadüküm en ye`küle lahme ehıyhi meyten fekerihtümuh* vettekullah* innAllahe Tevvabun Rahıym;
Ey iman edenler!... Zannın çoğundan (gayrı görmekten) kaçının... Muhakkak ki zannın bir kısmı bir günahtır (şirktir)... Tecessüs etmeyin (kişisel yaşam mahremdir, kişileri merak etmeyin)... Bazınız bazınızın giybetini de yapmasın... Sizin biriniz ölü kardeşinin etini yemeyi sever mi?... Ondan tiksindiniz (değil mi?)... Allah’dan ittika edin... Muhakkak ki Allah Tevvab’dır, Rahıym’dir.
13-) Ya eyyühenNasu inna halaknaküm min zekerin ve ünsa ve cealnaküm şüuben ve kabaile litearefu* inne ekremeküm ındAllahi etkaküm* innAllahe Aliymun Habiyr;
Ey insanlar!... Muhakkak ki biz sizi bir erkek ile bir dişiden yarattık ve tearuf edesiniz (tanışasınız, aynalaşasınız; tanıyasınız) diye sizi şu’beler (milletler) ve kabileler kıldık... Muhakkak ki Allah indinde sizin en ekreminiz (en şerefliniz, en kerametliniz), sizin en muttekıy (en korunan?) olanınızdır... Muhakkak ki Allah Aliym’dir, Habiyr’dir.
14-) Kaletil a`rabu amenna* kul lem tu`minu ve lâkin kulu eslemna ve lemma yedhulil iymanü fiy kulubiküm* ve in tutıy`ullahe ve RasûleHU layelitküm min a`maliküm şey`a* innAllahe Ğafurun Rahıym;
Bedeviler: “İman ettik” dedi... De ki: “İman etmediniz!... Fakat ‘İslam/müslüman olduk’ deyin... İman henüz kalblerinize dahil olmamıştır... Eğer Allah’a ve O’nun Rasûlü’ne itaat ederseniz, (Allah) amellerinizden hiçbir şey eksiltmez... Muhakkak ki Allah Ğafur’dur, Rahıym’dir”.
15-) İnnemel mu`minunelleziyne amenu Billahi ve RasûliHİ sümme lem yertabu ve cahedu Bi emvalihim ve enfüsihim fiy sebiylillâh* ülaike hümüs sadikun;
Mü’minler ancak şol kimselerdir ki, (B sırrıyla) Allah’a ve O’nun Rasûlü’ne iman ettiler, sonra da şüpheye düşmediler ve Allah yolunda mallarıyla ve nefsleriyle (canlarıyla) (B sırrınca) mücahade ettiler... İşte bunlar sadıkların ta kendileridir.
16-) Kul etuallimunAllahe Bi diyniküm vAllahu ya`lemu ma fiys Semavati ve ma fiyl Ard* vAllahu Bi külli şey`in Aliym;
De ki: “(Bi-) Diyninizi Allah’a mı öğretiyorsunuz?... Allah, Semavat’ta ne var ve Arz’da ne var (hepsini) bilir... Allah, Bi-külli şey’in Aliym’dir”.
17-) Yemünnune aleyke en eslemu* kul la temünnu aleyye İslameküm* belillahu yemünnü aleyküm en hedaküm lil’iymani in küntüm sadikıyn;
İslam oldular diye sana minnet ediyorlar?... De ki: “İslamınız için bana minnet etmeyin... Bilakis sizi iman’a hidayet ettiği için Allah size minnet eder... Eğer (imanınızda) sadıklar iseniz (bunun böyle olduğunu zaten bilirsiniz; İslam ve iman’a hidayet size bir iyilik ve ni’mettir?)”.
18-) İnnAllahe ya`lemu ğaybesSemavati vel Ard* vAllahu Basıyrun Bima ta`melun;
Muhakkak ki Allah, Semavat’ın ve Arz’ın gaybını bilir... Allah, yaptıklarınızı (B-sırrı gerçeği ile) Basıyr’dir.
