SÛRE HAKKINDA ÖZET BİLGİ
Zariyat Sûresi, Mekke döneminde HaMiym’lerden sonra 67.sırada nazıl olmuştur... 60 ayettir... “Tozutup savuranlar” anlamına gelen adını, ilk ayetinin ilk kelimesi olan “Zariyat”tan alır...
Zariyat Sûresinde: Evrensel Meleki kuvveler-melekut yasaları, Diyn’in yadsınamaz kesin/vaki bir realite olduğu, yollar sahibi Sema, mutteki ve muhsin’lerin özellikleri, “nefsinizde mevcud” olan, Sema’daki rızk, Hz.İbrahim’im misafirleri, bazı Nebîler ve kavimleri, genişleyen Sema, herşey çift yaratılmıştır, Allah’a firar, “Allah yanısıra tanrı oluşturma”, Öğüt mü’minlere fayda verir, cin ve ins sadece Allah’ı tanıyıp kulluk yapmak için yaratılmıştır, rızk baştan verilmiştir,... gibi bir çok önemli konu açıklanmaktadır...
AYETLERİN MÂNÂSI
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHIYM
1-) Vezzariyati zerva;
Andolsun o tozutup savuran (rüzgar?) lara.
2-) Felhamilati vıkra;
O ağırlık (su; ilim) taşıyanlara (bulutlara, dalgalara).
3-) Felcariyati yusra;
O kolayca akıp gidenlere (kendilerine amelleri kolaylaştırılanlara).
4-) Felmukassimati emra;
Emri taksim edenlere (muhtelif emirler indiren Cibriyl, Miykail,.. gibi semavi meleklere) ki;
5-) İnnema tuadune le sadık;
Vad’olunduğunuz (ba’s?) elbette sadıkdır (kesinlikle gerçektir-doğrudur).
6-) Ve inned diyne le vakı`;
Ve muhakkak ki diyn (sistem; yaptığınızın karşılığına erme, hesab, ceza) mutlaka vaki (olan bir realite)’dir.
7-) Ves Semai zatil hubük;
Ve o hubük (dalgalar, güzel yollar?) sahibi Sema’ya kasem ederim ki,
8-) İnnekum lefiy kavlin muhtelif;
Muhakkak ki siz muhtelif bir kavl (birbirini tutmayan, hatta zıt olan itikat ve talepler) içindesiniz (nasıl O Sema’nın yollarında yol alırsınız?).
9-) Yu`fekü anhu men üfik;
(Vuslattan, Allah’dan) çevrilmiş kimse Ondan (Hz.Muhammed’den, Kur’an’dan) döndürülür.
10-) Kutilel harrasun;
Ölsün o (birbirini tutmayan sözler atan, itikadı bozuk) yalancılar.
11-) Elleziyne hüm fiy ğamretin sahun;
Onlar ki bir ğamre (örten, kapatan nesne; gaflet; cehalet ve körlük) içinde sehveden (aldırışsızlıkla-önem vermeyerek terkeden gafil) lerdir.
12-) Yes`elune eyyane yevmud diyn;
“Diyn (ceza) Günü ne zamandır?” diye sorarlar.
13-) Yevme hüm alen nari yuftenun;
O Gün onlar Nar üzerinde azab edilirler/denenirler (?).
14-) Zuku fitnetekum* hazelleziy küntüm Bihi testa`cilun;
(Zebaniler der ki): “Fitnenizi/azabınızı tadın... İşte o (kendisini B sırrınca) acele istediğiniz bu idi”.
15-) İnnel muttekıyne fiy cennatin ve uyun;
Muhakkak ki muttekıyler Cennetler’de ve pınar/kaynaklardadırlar.
16-) Ahıziyne ma atahüm Rabbühüm* innehüm kânu kable zaâlike muhsiniyn;
Rablerinin kendilerine verdiğini alıcılar olarak (“Vermedi deme, alamadım de”)... Muhakkak ki onlar bundan önce muhsiynler idiler.
17-) Kânu kaliylen minel leyli ma yehceun;
Geceden az bir bölümde uyurlar idi.
18-) Ve Bil eshari hüm yestağfirun;
Seherlerde (gecenin ahirinde de B sırrıyla) onlar istiğfar ederlerdi.
19-) Ve fiy emvalihim hakkun lissaili vel mahrum;
Onların mallarında sail (talep eden) ve mahrum için bir hakk vardı.
20-) Ve fiyl Ardı ayatun lilmukıniyn;
Mukıniyn (ikan sahipleri) için Arz’da (beden’de) ayetler vardır.
21-) Ve fiy enfüsiküm* efela tubsırun;
Nefslerinizde (de) !?... Hala görmüyor musunuz?.
22-) Ve fiys Semai rizkuküm ve ma tuadun;
Rızkınız da, va’dolunduğunuz şey de Sema’dadır.
23-) FeveRabbis Semai vel Ardı innehu lehakkun misle ma ennekum tentıkun;
Sema’nın ve Arz’ın Rabbine kasem ederim ki, kesinlikle o (ayetler, rızk, va’dolunanlar), sizin nutketmeniz (konuşmanız) gibi (sizin konuşmanızın misli) bir hakk (gerçek) tır.
24-) Hel etake hadiysü dayfi İbrahiymel mükremiyn;
İbrahiym’in ikram olunmuş (şerefli kılınmış) konuklarının (Cibriyl ve Onunla beraber iki melek’in) haberi sana geldi mi?.
25-) İz dehalu aleyhi fekalu Aelâma* kale Selâm* kavmun münkerun;
Hani Onun (İbrahiym’in) üzerine dahil olduklarında (yanına girdiklerinde): “Selam” dediler... (İbrahiym de): “Selam” dedi... “(Siz) münker (tanımadık) bir kavim (siniz; sizin Selam’ınız bile farklı?)”.
26-) Ferağa ila ehlihi fecae Bi ıclin semiyn;
(İbrahiym de onlardan fariğ olup) ehline (ailesine) yöneldi de (B sırrıyla) semiz bir buzağı getirdi.
27-) Fekarrebehu ileyhim kale ela te`kûlun;
Onu onlara yaklaştırıp: “Yemeyecek misiniz?” dedi.
28-) Feevcese minhüm hıyfeten, kalu la tehaf* ve beşşeruhu Bi ğulamin aliym;
(İbrahiym’in) onlardan (içine) bir korku düştü/hissetti... “Korkma” dediler ve Onu aliym bir oğlan ile (B sırrınca) müjdelediler.
29-) Feakbeletimraetuhu fiy sarretin fesakket vecheha ve kalet acuzun akıym;
Bu yüzden (İbrahiym’in) karısı bir çığlık içinde ikbal etti (döndü) de (ellerini kendi) yüzüne vurdu/kapattı ve dedi ki: “(Ben) kısır bir kocakarı (yım?)”.
30-) Kalu kezâliki, kale Rabbük* inneHU HUvel Hakiymul ‘Aliym;
(İbrahiym’in misafiri melekler) dediler ki: “İşte (gerçek durum) böyle... (Bunun böyle olmasını) Rabbin dedi... Muhakkak ki O, Hakiym’dir, Aliym’dir”.
31-) Kale fema hatbukum eyyuhel murselun;
(İbrahiym): “Ey mürseliyn (irsal olunanlar, Rasûller) !.. (Başka, asıl) işiniz nedir?” dedi.
32-) Kalu inna ursilna ila kavmin mucrimiyn;
Dediler ki: “Doğrusu biz mücrim (suçlu) bir kavme irsal olunduk!”.
33-) Linursile aleyhim hıcareten min tıyn;
“Üzerine tıyn (balçık)’den taşlar irsal edelim diye”.
34-) Musevvemeten ınde Rabbike lilmusrifiyn;
“Rabbinin indinde, israf edenler (zayi edenler, haddi aşanlar, müşrikler) için simalandırılmış/işaretlenmiş (taşlar)”.
35-) Feahrecna men kâne fiyha minel mu’miniyn;
Biz de, mü’minlerden (tevhid ehlinden) orada (gadabı ilahinin indiği azab mahallinde) kim varsa (hepsini) çıkardık.
36-) Fema vecedna fiyha ğayre beytin minel müslimiyn;
Zaten orada bir ev’den (ehl-i beyt’ten; Lut’un ehlinden) başka müslimlerden bulamadık.
37-) Ve terekna fiyha ayeten lilleziyne yehafunel azâbel eliym;
Ve orada o elim azabtan korkanlar için bir ayet (alamet) terkettik (arkaya bıraktık).
38-) Ve fiy Musa iz erselnahu ila fir`avne Bi sultanin mübiyn;
Ve Musa’da da (ayetler var)... Hani Onu Fravun’a apaçık bir sultan (hüccet, karşı konulamaz delil) ile (B sırrıyla, apaçık bir delil olarak) irsal etmiştik.
39-) Fetevella Bi rüknihi ve kale sahırun ev mecnun;
(Fravun) (Bi-) rüknü (tüm varlığı, erkanı, ordusu) ile yüz çevirdi ve dedi ki: “Bir büyücü yahut mecnun”.
40-) Feehaznahu ve cunudehu fenebeznahüm fiyl yemmi ve huve muliym;
Bunun üzerine onu ve ordusunu yakaldık da onları yemm’e (denize) attık... O (Fravun kendini) levmedici olduğu halde (idi).
41-) Ve fiy ‘Adin iz erselna aleyhimur riyhal akıym;
Ve Ad (Hud’un kavmi)’da da (ayetler var)... Hani onların üzerine o kısır (hayır ve bereketi olmayan, bilakis helak edici) rüzgarı (heva-i nefs) irsal etmiştik.
42-) Ma tezeru min şey`in etet aleyhi illâ cealethu kerremiym;
Üzerine geldiği hiçbir şeyi bırakmıyor, onu ramiym (çer-çöp, un-ufak, toprak, kül) gibi kılıyordu.
43-) Ve fiy Semude iz kıyle lehüm temetteu hatta hıyn;
Ve Semud (Salih’in kavmi)’da da (ayetler var)... Hani onlara: “Bir süreye kadar faydalanın” denilmişti.
44-) Fe atev an emri Rabbihim feehazethümus saıkatu ve hüm yenzurun;
(Onlar ise) Rablerinin emrine itaattan çıktılar/haddi aştılar... Bunun üzerine onlar bakıp dururlarken kendilerini yıldırım yakalayıverdi.
45-) Femestetau min kıyamin ve ma kânu muntasıriyn;
Ne kıyam’a (ayağa kalkmaya) güçleri yetti ve ne de yardım gördüler/işin üstesinden gelebildiler.
46-) Ve kavme Nuhın min kabl* innehüm kânu kavmen fasikıyn;
Daha önce de Nuh kavmi (ni helak ettik)... Muhakkak ki onlar fasıklar (diyn’den çıkmışlar) kavmi idiler.
47-) VesSemae beneynaha Bi eydin ve inna lemusiun;
Ve Sema’ya gelince, onu el (kudret ve kuvvetimiz, kuvvelerimiz) ile (B sırrınca kuvvelerimiz olarak) bina ettik ve muhakkak ki (çünkü) biz genişleticileriz.
48-) Vel Arda feraşnaha fenı`mel mahidun;
Arz’ı da (enerji üzerine) döşedik... Ne güzel döşeyenleriz!.
49-) Ve min külli şey`in halakna zevceyni leallekum tezekkerun;
Herşeyden iki çift/iki eş yarattık... Belki tezekkür edersiniz (kendinizi tanırsınız; dengeleşir, bütünleşirsiniz) diye.
50-) Fefirru ilellah* inniy leküm minhu neziyrun mübiyn;
(Bu izafiyet zuhurundan gene) Allah’a (vahdet’e) firar edin!... Muhakkak ki ben sizin için O’ndan apaçık bir uyarıcıyım.
51-) Ve la tec`alu meAllahi ilahen ahar* inniy leküm minhu neziyrun mübiyn;
Allah ile beraber başka bir ilah (vücud, müessir) oluşturmayın... Muhakkak ki ben sizin için O’ndan apaçık bir uyarıcıyım.
52-) Kezâlike ma etelleziyne min kablihim min Rasûlin illâ kalu sahırun ev mecnun;
İşte (gerçek durum) böyle... Onlardan öncekilere de (Allah’a, hakikatlarına çağıran) herhangi bir Rasûl geldiğinde, mutlaka: “Bir büyücü veya mecnun” dediler.
53-) Etevasav Bih* belhüm kavmun tağun;
(Aceba) bunu (B gerçeği ile, genetik olarak) birbirlerine tavsiye mi ettiler?!... Hayır, onlar tuğyan etmiş (genetik olarak azgın) bir kavimdir.
54-) Fetevelle anhüm fema ente Bi melum;
Onlardan yüz çevir... Sen (bu yüzden) Bi-melum (levmedilecek, kınanacak) değilsin.
55-) Ve zekkir feinnez zikra tenfeul mu’miniyn;
Öğüt ver/hatırlat!... Muhakkak ki (Kur’an ile) öğüt mü’minlere fayda verir (arındırıp imanlarını artırır).
56-) Ve ma halaktül cinne vel inse illâ liya`budun;
Ben cinn’i ve ins’i ancak (sadece) beni tanıyıp kulluk/ibadet etsinler diye yarattım!.
57-) Ma uriydü minhüm min rizkın ve ma uriydü en yut`ımun;
Ben onlardan bir rızk istemiyorum (onları rızk külfeti ile yaratmadım, rızkları bana aittir, hazırdır)... Beni doyurmalarını da istemiyorum (bu kadar kesin?).
58-) İnnAllahe HUverRezzaku ZulKuvvetil Metiyn;
Muhakkak ki Allah, Rezzak’tır (rızıklandıranın ta kendisidir), Zül Kuvvet’il Metiyn’dir (Metiyn kuvvet sahibidir).
59-) Feinne lilleziyne zalemu zenuben misle zenubi ashabihim fela yesta`cilun;
Muhakkak ki zalim (müşrik) olanların, (kendilerinden önceki geçmiş) arkadaşlarının zenubu (günahı, payı) misli zenubları (günah-azab payları) vardır... Acele etmesinler.
60-) Feveylun lilleziyne keferu min yevmihimülleziy yuadun;
Kendilerine va’dolunan (uyarıldıkları) o günlerinin azabından dolayı veyl olsun o küfr (gerçeği red) edenlere.
